• پلتفرم نمایشگاه دائم صادرات و واردات خدمات، کالا، فناوری نوین و دانش بنیان در ارمنستان و کشورهای حوزه CIS

ویلیام ناکس دارسی

ویلیام ناکس دارسی

ویلیام ناکس دارسی

(توضیح: نام ویلیام دارسی برای ما ایرانیان یادآور قرارداد یکسویه و استعماری “دارسی” است که طی آن و در دوران قاجار، حق برداشت ذخایر گاز طبیعی و نفت و قیر و موم ایران به مدت 60 سال به ازای درصدی اندک به دارسی داده شد. لذا آنچه در پی می آید، صرف نظر از اغراض منفعت جویانه او و صرفاً ناظر به این واقعیت است که او یکی از اصلی ترین افرادی است که موجب شکل گیری صنعت نفت و پتروشیمی ایران شد.)

ویلیام، فرزند یک بریتانیایی بود که در سال 1849 در شهر نیوتون آبوت بریتانیا به دنیا آمد. وی در مدرسه ویست مینستر شروع به تحصیل کرد تا اینکه در سال 1866 خانواده دارسی به استرالیا مهاجرت کرد.

دارسی در آنجا تحصیلات خود را ادامه داد و وارد دانشکده حقوق شد و تصمیم گرفت راه پدرش را ادامه دهد و یک وکیل شود. بنابراین پس از پایان تحصیلات وارد کسب و کار پدر شد. در همین روزها بود که دارسی تحقیقاتش را در زمینه زمین شناسی آغاز کرد.

در استرالیا، دارسی در دارالوکاله پدرش مشغول کار شد تا این که روزی یکی از مشتریان تکه سنگی به او نشان داد و گفت که در نزدیکی محلی که او سکنی دارد یک کوه بزرگی از این سنگها یافت می شود. بعد معلوم شد که آن تکه سنگ، طلا داشته و از این برخورد معدن طلای معروف مونت مورگان کشف گشته و استخراج شد. چند سالی بیشتر طول نکشید که دارسی و شرکای او فواید بسیار برده وهمة آنها ثروتمند شدند.

در آن موقع صحبت نفت و منافع سرشار آن، زبانزد خاص و عام بود و دارسی به فکر این افتاد که ثروت خود را در کار نفت به کار برده و استفاده های بیشتری نماید. این بود که به انگلستان نقل مکان کرد و از گوشه وکنار تحقیقاتی دربارة نفت را آغاز نمود.

همزمان در ایران شرايط اقتصادي حكومت قاجار همواره آشفته بود و دولت به شدت به پول نيازداشت، از اينرو واگذاري امتياز بهره برداري از منابع و معادن كشور را تنها راه رسيدن به آن مي پنداشت.
مهمترين تلاش دولت ايران براي واگذاري امتياز نفتي، از سال 1900 ميلادي با مسافرت «آنتوان كتابچي» مدير كل گمركات ايران به پاريس آغاز شد. ماموريت رسمي كتابچي افتتاح يك نمايشگاه ايراني در پاريس، اما هدف اصلي وي شناسايي وترغيب يك سرمايه گذار براي سرمايه گذاري در نفت ايران بود.

كتابچي با «سر هنري دراموند ولف» كه به تازگي سفير انگليس در ايران شده بود نيز مسئله جستجوي سرمايه گذار براي فروش امتيازات نفت ايران را درميان نهاد و سرهنری نیز با دارسی به عنوان سرمایه داری بزرگ، وارد مذاکره شد.

و این چنین بود که زمینه عقد قرارداد دارسی مهیا شد. قراردادی که ویلیام ناکس دارسی در سال ۱۹۰۱ با دولت ایران امضا کرد تا به اکتشاف و استخراج نفت در ایران بپردازد. از طرف ایران مظفرالدین‌شاه، امین‌السلطان، میرزا نصرالله مشیرالدوله و مهندس‌الممالک (نظام‌الدین غفاری) قرارداد را امضا کردند.

شرکت نفت دارسی، پس از هفت سال، سرانجام در ۲۶ مه ۱۹۰۸ میلادی در منطقه مسجد سلیمان به نفت رسید.

در آوریل ۱۹۰۹ ویلیام دارسی مدیرعامل شرکت تازه تأسیسی به نام شرکت نفت ایران و انگلیس گردید. این شرکت بعدها به بریتیش پترولیوم و سرانجام به BP تغییر نام پیدا کرد.

بعدها دارسی به انگلستان بازگشت و در کاخ شخصی خود، (استانمور هال) واقع در میدلسکس اقامت گزید. او شراکت خود را با ویلیام موریس و ادوارد برن جونز ادامه داد و فروشگاه بزرگی از پرده‌های نقش دار را راه‌اندازی کرد. وی همچنین مالک نقاشی‌های فرانک دیکسی و فودریک گودال بود.

دارسی سرانجام در تاریخ ۱ مه سال ۱۹۱۷ چشم از جهان فروبست.

اشتراک گذاری این مقاله

ارسال نظر

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.