کارنه تیر (carnet TIR)

در اغلب موارد این تشریفات گمرکی سبب تاخیر و معطلی وسیله نقلیه می شود و هزینه های اضافی به بار می آورد، ضمن اینکه احتمال دارد کالا در این میان خسارت دیده یا سرقت شود.

به منظور تسریع در حمل و نقل بین المللی، کاستن از تشریفات گمرکی و جلوگیری از خسارت های احتمالی در جریان ترانزیت بین المللی کالا، کنوانسیونی تحت عنوان ( کنوانسیون گمرکی مربوط به حمل و نقل بین المللی کالا در جاده ها تحت کارنه های تیر ) به ابتکار اتحادیه بین المللی حمل و نقل جاده ای در سال ۱۹۵۹ منعقد شد که در سال ۱۹۷۵ جای خود را به کنوانسیون دیگری با همین عنوان داد.

طبق این کنوانسیون سندی برای ترانزیت بین المللی کالا صادر می شود که کارنه تیر یا دفترچه تیر نام دارد و بدین منظور اعضای کنوانسیون موظف هستند، سازمانی را برای صدور کارنه تیر و تضمین پرداخت هزینه های ناشی از تخلفات از مقررات کنوانسیون تعیین کنند.

كارنه تیر كه برای موسسات حمل و نقل مورد تایید و صرفا برای حمل جاده ای كالا صادر می شود، فرم استانداردی دارد. برای كالا های هر وسیله نقلیه، تركیبی از وسایل نقلیه (وسایل نقلیه متصل شده به یک دیگر) یا برای چندین كانتینر كه بر روی یک وسیله نقلیه یا تركیبی از آن ها بار شده اند، یک كارنه تیر صادر می شود كه فقط برای یك سفر معتبر است. بر روی كارنه شماره اسناد جدا شدنی برای كنترل گمركی و اسناد تصفیه برای عملیات حمل و نقل ذكر شده است.

تعداد برگه های كارنه تیر بر حسب تعداد كشورهای واقع بین مبدا و مقصد كالا بین حداقل ۶ و حداكثر ۲۰ برگ متفاوت است. این صفحات دارای شماره های ۱و۲ هستند كه آن ها را اصطلاحا وله (volet) می نامند و بر روی آن ها تمام مشخصات كالا ذكر می شود.

در صورتی كه كالا فقط بین یک گمرک مبدا و یک گمرک مقصد حمل شود كارنه باید حداقل دارای دو برگ برای كشور مبدا و دو برگ برای كشور مقصد و دو برگ برای هر كشوری باشد كه از آن عبور می كند، برای هر محل اضافی جهت بارگیری یا تخلیه دو برگ دیگر لازم است.

در صورت رعایت مقررات كنوانسون، دارندگان كارنه تیر می توانند پس از پلمپ وسیله نقلیه در گمرک محل بارگیری یا در نزدیک ترین گمرک به این محل در كشور مبدا، بدون معطلی و بدون انجام تشریفات گمركی ناظر بر ترانزیت خارجی، كشورهای مختلف را پشت سر گذاشته و تا مقصد نهایی به راه خود ادامه دهند؛

به عبارت دیگر، مقامات گمركی كشورهای بین راه الزامی ندارند وسیله نقلیه و كالا را مورد بازرسی كامل قرار دهند. مگر اینكه در موارد استثنائی انجام چنین بازرسی هایی ضرورت پیدا می كند كه در این صورت وسیله نقلیه مجددا پلمپ خواهد شد.

گرچه كارنه تیر، حمل كننده و صاحب كالا را از الزام به تنظیم اسناد گمركی كشورهای بین راه و تودیع سپرده یا ضمانت نامه ویژه ترانزیت معاف می دارد، ولی مانع اجرای محدودیت ها و نظارت هایی كه طبق مقررات داخلی این كشورها در زمینه های اخلاقی، بهداشتی و امنیت عمومی وجود دارد، نمی شود و وصول عوارضی را كه ممكن است به موجب همین مقررات پیش بینی شده باشد، منتفی نمی سازد.

مقامات گمركی ممكن است برای حمل كالا در قلمرو كشور متبوع خود محدودیت های زمانی برقرار كرده یا تقاضا کنند كه وسیله نقلیه مسیر مشخصی را طی كند یا برای جلوگیری از سوء استفاده، لازم تشخیص دهند كه وسیله نقلیه به هزینه حمل كننده همراهی (اسكورت) شود.

طبق كنوانسیون تیر موسسه ضامن، تعهد می كند كه در صورت تخلف دارنده كارنه تیر از مقررات این سند، حقوق و عوارض گمركی متعلق به كالا و هرگونه عوارض تاخیر، بهره های مربوط را طبق قوانین و مقررات كشوری كه جرم در آن واقع شده بپردازد. البته این تضمین رفع مسئولیت اشخاصی نیست كه از مقررات كنوانسیون تیر تخلف كرده اند.

مسئولیت ضامن در قبال مقامات یک كشور عضو كنوانسیون فقط از زمانی آغاز می شود كه كارنه تیر از طرف مقامات گمركی آن كشور مورد قبول قرار گرفته باشد؛ به علاوه، مسئولیت موسسه ضامن تنها در قبال كالا هایی نیست كه در كارنه ذكر شده اند، بلكه شامل كالا هایی نیز می شود كه در كارنه گنجانده نشده ولی به طور غیرقانونی در قسمت پلمپ شده وسیله نقلیه یا كانتینر قرار دارند.

اهداف سيستم تير

یکی از سرویس هایی که توسط اتاق صنایع ، معادن و بازرگانی ایران برای رسیدگی به سوالات مراجعین طرحی شده است، سرویس فوریت های تیر است . سوالات مربوط به نحوه اجرای کنوانسیون تیر، از طریق تلفن ، نمابر و ایمیل مطرح می شوند .

کارنه تیر شامل صفحه روی جلد کارنه تیر ، مانیفست زردرنگ کالا غیر گمرکی ، یک جفت وله های سفید و سبز )با ته سوش های مربوطه( ، گزارش تائید شده و جلد آخر با ته چک جداشدنی می باشد . کارنه تیر ۶ و ۱۴ وله موجود می باشد. هر عملیات تیر به یک جفت وله ) ۱ برگ سفید و ۱ برگ سبز( نیاز دارد

برای اینکه بتوانیم به درک بهتری از استفاده از این کنوانسیون حمل و نقل بین المللی برسیم باید آگاه باشیم که چه کسی مسئول است، چه موقع بار ترانزیت می شود ، چه چیزی تحت فرایند ترابری قرار میگیرد را و طی چه اقداماتی بار از مبدا به مقصد می رسد .

برای مثال مشخص می کنیم که در طول مسیر از کدام کشورها و ادارات گمرک عبور می کنیم .

یکی از فرم های اطلاعاتی که باید در این حوزه پر شود وله مربوط به اطلاعات موسسه و دارنده کالا است. این سند دارای ۱۲ بخش است که باید پر شود

بخش های ۱ تا ۴ ، درهنگام صدور توسط مؤسسه تکمیل می گردد

• بخش ۱: تاریخ اعتبار نهایی )سال/ماه/روز ( کارنه تیر )حداکثر ۷۵روز از تاریخ صدور سوای روز صدور(کارنه تیر می بایست توسط گمرک مبدا قبل یا تا آخرین روز اعتبار مورد قبول قرار گیرد و نه پس از خاتمه اعتبار
• بخش ۲ : اطلاعات موسسه
• بخش ۳ : جزئیات کامل دارنده، شامل کد اختصاری (به شکل مهر توصیه می شود(
• بخش ۴ : مهر و امضای مؤسسه

بخش های ۶ تا ۱۲ توسط دارنده قبل از سفر تکمیل می گردد

• بخش ۶ : کشور/کشورهای مبدا شامل کد استاندارد سه حرفی
• بخش ۷ : کشور/کشورهای مقصد شامل کد استاندارد سه حرفی
• بخش ۸ : شماره پلاک کامیون
• بخش ۹ : شماره گواهی قبولی و تاریخ اعتبار – برای حمل و نقل کالا ی سنگین و حجیم مورد نیاز نیست – می بایست در طول عملیات تیر معتبر باشد
• بخش ۱۰ : اگر کانتینر باشد، شماره شناسه
• بخش ۱۱ : توضیحات )مانند کالا های سنگین و حجیم(
• بخش ۱۲ : امضای دارنده )دستی(. مهر شرکت توصیه می شود.

لیست گمرکات داخلی و عملیات مجاز در آن ها

بر اساس قانون یکسان سازی تشریفات ورود و خروج کالا و خدمات از کشور مصوب ۸۳/۱/۱۷ مجلس شورای اسلامی ، کلیه وارد کنندگان و صادر کنندگان اعم از وزارتخانه ها و موسسه ها و شرکت های دولتی و غیردولتی و نهادهای عمومی غیر دولتی و کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی و موسسات خیریه موظفند کالا های وارداتی و صادراتی خود را با تسلیم اظهارنامه گمرکی و انجام تشریفات لازم از اسکله ها، فرودگاه ها و مرزهای مجاز فوق مطابق با دستورالعمل های گمرک ایران وارد و یا صادر نمایند، در غیر این صورت مشمول مقررات قاچاق کالا خواهد.

برای ثبت کارنه تیر از یک سیستم off line application استفاده می شود. برای ثبت کارنه تیر بازرگان دیگر دخیل نبوده و شرکت حمل و نقل است که وارد کار می شود و با مراجعه به اتاق فرم های پرکردنی را تکمیل و تحویل می دهد. این سیستم با سیستم iriv در ژنو sink است. فتوگرافی در سیستم کارنه تیر انجام شده و گواهی قبولی نیز در همین سیستم انجام می شود.

کارنه تیر هنوز به طور کامل سیستمی نشده و در آینده ای نه چندان دور این سیستم توسعه و راه اندازی خواهد شد.